Camino de Jinama

Dit gebouw, dat tegenover de kerk Iglesia de Candelaria staat, was het eerste gemeentehuis van Frontera begin twintigste eeuw. Frontera werd in 1912 de tweede gemeente van El Hierro. Tot die tijd waren alle institutionele bevoegdheden van het eiland in Valverde gezeteld. Tegenover dit gebouw, dat tegenwoordig een bar is, staat de kerk van Candelaria. Het meest opvallende van deze tempel is de vrijstaande klokkentoren, die op een kleine vulkaankegel op de berg van Joapira staat, achter de kerk. De route van Jinama start hier, het eerste stuk van ongeveer vijfhonderd meter is geasfalteerd.

De traditionele woningen van El Hierro waren van steen en het witten van huizen was een luxe dat de meeste families zich niet konden veroorloven; de vloeren waren gewoonlijk zelfs van met koemest gemalen grond. Vandaar dat het eerste gewitte huis van de Valle del Golfo bekendheid verwierf en de naam Casa Blanca (Witte Huis) dat het in 1873 kreeg, behouden is. Het is gelegen in het buurtschap Los Corchos en dit gebouw was een mijlpaal in het landschap, want het trok de aandacht vanwege de witgekalkte muren zelfs vanaf zee. Vandaag de dag valt het niet meer zo op, hoewel we er nog steeds de stuurse waardigheid in zien van een landelijk gebouw dat traditioneel was op het eiland.

Deze bijzondere pijnboom geeft zijn naam aan een boerderij die gewijd is aan de wijnbouw en die zich uitstrekt tot aan de grenzen van het openbare beboste terrein. De pijnboom valt niet alleen op vanwege haar verticale uiterlijk, maar vooral omdat ze buiten haar natuurlijke habitat staat, dat gewoonlijk aan de zuidkant van de berg is. Deze pijnboom is net als de andere op de helling ontstaan uit zaadjes die op de grond vallen uit uitwerpselen van rotsduiven die door de streek vliegen en die succesvol opgroeien. In feite stond hier vroeger op deze plek één van de vijf toegangshekken die 's nachts afgesloten werden. Het doel van die hekken was de dieren weg te houden van de geteelde gewassen, omdat op het openbare beboste terrein los vee liep, vooral varkens. Het toegangshek is reeds verdwenen, hoewel we nog steeds kunnen zien waar het stond en waar de grens tussen het privé en het openbare terrein was.

Deze steen aan de rand van de route lijkt een altaar, zowel vanwege de rechthoekige vorm en de treden als vanwege het feit dat er een houten kruis bovenop staat; bovendien is aan de zijkant een groot bewerkt kruis te zien. Deze religieuze symboliek is verbonden aan de functie van rustplaats van de doden. Vroeger moesten de personen die in El Golfo stierven naar Valverde verplaatst worden om begraven te worden tot aan de helft van de negentiende eeuw. Deze steen was de plaats waar de begrafenisstoet de overledene plaatste en rustte alvorens het beboste terrein in te gaan.

We staan naast het ravijn waar de steengroeve La Helechera gelegen is, waaruit de rode vulkanische tuf gehaald werd waarmee de hoeken van veel gebouwen vervaardigd werden, beginnend bij de kerk van Candelaria. Een steen naar beneden brengen voor de bouw van de tempel was een barmhartige verplichting voor personen die de route volgden. We zien een enorme lauriersoort, de barbusano, die ons aanduidt dat we ons in het gebied van het subtropische vochtige bos bevinden, die zich onder het laurierbos van El Hierro bevindt. Hier is de barbusano volop aanwezig samen met de Canarische hulstbomen en andere struiken. Ook wordt het 'droog laurierbos' genoemd daar het met minder vocht overleeft dan de streken met meer ontwikkelde laurier.

Dit exemplaar aan de rand van het pad was één van de weinige rustpunten, omdat de route hier minder steil is. De kenmerken van het exemplaar waren ideaal om de varkens aan de wortels vast te binnen tijdens de verweidingen. Als we goed kijken, kunnen we nog steeds de afdrukken van hoektanden zien, daar vroeger op El Hierro een autochtoon ras bestond van een zwart varken met goed ontwikkelde hoektanden; dit ras is vandaag de dag van het eiland verdwenen. Omdat varkens schrikachtig zijn, werd in veel gevallen hun verplaatsing 's nachts uitgevoerd, zodat ze de hoogteverschillen aan de rand van de route niet konden zien en dus ongevallen werden vermeden.

Deze steen van grote afmetingen is het gevolg van een instorting en ligt midden op het pad met een kruis er bovenop. De traditie schrijft deze toe aan een monnik die een ongeval kreeg door een aardverschuiving. De aanwezigheid op de route herinnert ons eraan dat routes in steile kusten zoals deze van Jinama altijd het risico van een instorting inhouden, vooral op dagen met wind en regen wanneer deze route gevaarlijk wordt.

De mocans van Jinama zijn enkele van de meest prachtige exemplaren van deze soort uit het laurierbos. De wandelaars worden langs deze route door ze vergezeld, maar weinig mocans hebben het uiterlijk van dit exemplaar. De grootte, het gebladerte en de leeftijd hebben haar de naam van Mocan van de Schaduw gegeven en is een speciale schuilplaats voor de wandelaar. De Mocan van de Schaduw was verbonden aan een Maria traditie, daar in een holte van de stam een schilderij in reliëf van de Onbevlekte Ontvangenis van Maria vereerd werd. Dit Maria beeld had ooit een eigen feest op de route, waarbij zelfs dansers aanwezig waren.

Natuurlijk uitkijkpunt op El Golfo. Hiervandaan werd gefloten en geroepen om aan te geven wie naar beneden kwam en bijvoorbeeld dat het eten op het vuur gezet moest worden of om aan te kondigen dat men goed was aangekomen. Vroeger werden door de afwezigheid van kunstmatige geluiden stemmen van veel verder gehoord. Ook gebruikte men toeters, gemaakt van schelpen of trompethoorns, daar elke familie een eigen touche had Deze plaats werd ook gebruikt voor het 'margareo', wanneer een ezel stierf of gedood werd. Jongeren kenden delen van de ezel toe aan personen die ze wilden bespotten, hetgeen een vorm van scherpe maatschappijkritiek was en dat diende 's avonds al schreeuwend als uitlaatklep in de kleine gemeenschap.

In Jinama wordt het belangrijkste feest van El Hierro gevierd, de Afdaling van de beschermheilige Virgen de los Reyes en de bedevaart ervan door de dorpen van het eiland. De Virgen de los Reyes bezoekt elke vier jaar tijdens de Afdaling de Valle en verlaat deze bij Jinama, nadat ze de Valle del Golfo doorkomt door de tunnel van Los Roquillos, en de gevaarlijke weg van La Peña getrotseerd heeft. 500 personen kunnen de maagd vergezellen en vormen een lange optocht en sinds de Afdaling van 1989 pauzeren ze hier op deze plaats. Zo wordt één van de traditionele gebruiken van deze route levend gehouden, hetgeen vandaag de dag verworden is tot de kroon van het wandelen op El Hierro.

In deze grot, langs de route, liggen enkele stenen met ronde vormen die lijken op wijnvaten. Die vaten worden op de eilanden 'pipas' genoemd en vandaar de naam van de grot Cueva de las Pipas. Bovendien is pipa een gewone maat in de Canarische landbouw, waar met pipas besproeid wordt, die overeenkomen met zo'n 450 liters. Het belang van dit punt is bovendien dat het een ontmoetingsplaats was op de helft van de route, waar de ezel kon uitrusten. Hier vertelde diegene die aan het klimmen was aan diegene die aan het afdalen was hoe de Valle erbij lag en andersom.

Letime is een woord dat afkomstig is uit de oude Canarisch taal in het Spaans en dat verwijst naar steile kust of klif. Het is een rand van een heel hoge klif of de rand van een afgrond. In Isora wordt de steile kust afgebakend door het mes van Jinama, de bekroning van een vulkanische dijk die de doorgang aangeeft naar de route die langs de steile kust kronkelt. Een echte mijlpaal in het landschap die we kunnen zien vanaf het begin van de route in Joapira. Het was traditie om zich aan een maagd of heilige toe te vertrouwen wanneer men zich gereed maakte voor het begin van het verweiden van kuddes. De drie belangrijkste – Tibataje, San Salvador en deze van Jinama- hebben aan het begin van de Afdaling een kapel waar men zich kan toevertrouwen voor de Afdaling of kan bedanken bij voltooiing van de beklimming. In Jinama is de kapel toevertrouwd aan de Maagd van de Liefdadigheid. De kleine kapel dateert uit 1924 en werd gebouwd met bijdragen van bewoners van San Andrés en Isora, zowel als van emigranten uit Cuba.

Zo wordt dit deel van de hoogvlakte van Nisdafe door de bewoners van El Hierro genoemd. Deze naam is afkomstig van een merkwaardig vulkaanverschijnsel. In dit noordelijk deel van de hoogvlakte moesten de uitbarstingen van het geheel aan vulkanen van San Andrés nogal vloeibaar zijn en met veel gassen, waardoor er in de ondergrond en niet erg diep leidingen en holtes achterbleven. Door dit traject met rijdieren af te leggen, weerklonk het getrappel alsof er op een tamboer gespeeld werd en vandaar de merkwaardige naam dat de aarde klinkt. Deze naam is meer dan drie eeuwen oud, daar deze al in de oude geschriften 'Antigüedades de la isla de El Hierro' van Bartolomé García del Castillo opgenomen was en deze leeft tot op heden voort en geeft een magische touche aan deze