Aardewerk van de Canarische Eilanden

Technieken van de oorspronkelijke bewoners en prachtige folkloristische ontwerpen

De eerste bewoners van de Canarische Eilanden maakten al aardewerk met technieken die tot op de dag van vandaag zijn overgeleverd. Merkwaardig is dat het aardewerk nog steeds wordt gemaakt zonder draaischijf, met dezelfde techniek als die van de oorspronkelijke bewoners: uitbuigen of modelleren van 'rollen' of 'slierten' klei. De voorwerpen, met een veelheid aan vormen naar gelang hun toepassing, worden gemaakt van klei uit vulkanische aarde. Het aardewerk leren kennen en eventueel een cursus volgen in een van de pottenbakkerijen die workshops organiseren is een ervaring waarbij je met de essentie van de Canarische cultuur in contact komt.

00:00
Título
Canarisch aardewerk
Vídeo
Póster
Imagen poster - Producto Canario - Cerámica
Imagen poster - Producto Canario - Cerámica
Tipo
Ancho completo
Contenido

Het traditionele aardewerk omvat een grote verscheidenheid aan aardewerk voorwerpen, dat op dezelfde manier worden gemaakt als de oorspronkelijke bewoners al dat zo'n 2000 jaar geleden deden. 

De eerste bewoners van de archipel gebruikten bij dit ambacht geen pottenbakkersschijf of oven. Ze maakten voorwerpen met de hand door middel van uitbuigen, een boetseertechniek waarbij gebruik wordt gemaakt van 'rollen' of 'slierten' klei die in lagen op elkaar worden gelegd om de wanden hun vorm te geven. Ze waren gewoonlijk versierd met oker of inkervingen en, in sommige gevallen, zelfs met zeer nauwkeurige maan- en zonnekalenders zoals aangetroffen op vindplaatsen op Fuerteventura en La Palma.


 

Contenido

Met dezelfde techniek, maar eenvoudiger en vrijwel zonder versieringen, gebruikt het volksaardewerk, erfgenaam van het autochtone aardewerk, nog steeds hetzelfde materiaal, maar met een technologische vernieuwing na de komst van de Spaanse veroveraars: het gebruik van de oven om de 'loza' te bakken. Dit is de naam die op de eilanden wordt gegeven aan voorwerpen die hun consistentie verkrijgen nadat ze zijn gebakken. De traditionele pottenbakkers worden dan ook 'loceras' genoemd. Dit werk werd in het verleden grotendeels door vrouwen gedaan, terwijl de mannen klei en zand uit de rivierbedding haalden en het hout voor het vuur om de voorwerpen te bakken.


 

Imagen
Imagen - Producto Canario - Cerámica - 03
Imagen - Producto Canario - Cerámica - 03
Contenido

Alleen in Lugarejos, een pre-Spaans grottendorp in het noordwesten van Gran Canaria, is het bakken van klei in de open lucht zonder oven bewaard gebleven. Dit gebeurt in een 'guisadero' geheel volgens de aardewerktraditie van de oorspronkelijke bewoners: een krachtig vuur dat wordt gestookt met droge dennennaalden en dennenappels van de Canarische den onder de stukken ruwe klei. Deze worden vervolgens bedekt met kreupel- en struikhout en nog meer dennennaalden om de grote vlam te maken die de temperatuur geeft die de klei voor het bakken nodig heeft.

Contenido

Het ambacht van 'locero' of pottenbakker van traditioneel Canarisch aardewerk is een zeer bewerkelijke manier van het werken met klei. Eerst moet klei worden gezocht in de kleiaders, de klei wordt daarna gemaald, gezeefd en vochtig gehouden zodat ze kneedbaar blijft. Daarna moet de klei worden gekneed en zand uit de rivierbedding worden toegevoegd voordat de klei in vorm kan worden gebracht.

De klei de klei met de hand gekneed en het voorwerp wordt gevormd volgens de oude techniek van de oorspronkelijke bewoners: eerst wordt een vlakke basis gemaakt waar vervolgens langwerpige 'slierten' klei (rollen, cilinders) op elkaar worden gelegd om het voorwerp hoogte en vorm te geven, waarna de klei met kiezelsteen wordt bijgeschaafd en glad gemaakt en tot slot met oker wordt gekleurd.


 

Contenido

De typologie van het traditionele Canarische aardewerk, een erfenis van de oorspronkelijke gánigos-bewoners, is even gevarieerd als de verschillende huishoudelijke, agrarische en veeteelttoepassingen waarvoor het werd gebruikt. Tegenwoordig zijn veel van deze toepassingen verdwenen en zijn de voorwerpen minder functioneel. Ondanks dat het sommige voorwerpen nog steeds hun inheemse naam, zoals de 'tofio', een vat dat wordt gebruikt om de melk in op te vangen bij het melken.

Voor het vervoer of de opslag van vloeistoffen, vooral water, zijn er de 'tallas', 'bernegales' en 'porrones' (tuitflessen), maar er zijn ook kroezen voor melk en 'cazuelos' (potten) voor wijn. Voor in huis zijn er borden, kandelaars, wierookhouders, kamerpotten, bloempotten en zelfs speelgoed, veelal beeldjes van huisdieren of kleine aardewerk voorwerpen voor dagelijks gebruik.


 

Contenido

Het overgrote deel van de aardewerk voorwerpen diende voor het bewaren of koken van voedsel: pannen voor melk, schalen voor het bereiden van voedsel, roosters voor het branden van gofio-korrels of koffiebonen, koffiekannen, kommen voor het kneden van brooddeeg of het vullen van bloedworst, 'ganiguetes' om het aardewerk af te wassen en grote potten voor het bewaren van pekelvlees. 

In de huidige keukens wordt geen hout meer gebruikt om vuur te maken en zijn er nauwelijks nog aardewerken schalen om in te koken. Maar veel van de traditionele ontwerpen blijven voortleven als decoratieve elementen vanwege de schoonheid van hun ontwerp: borden worden nog steeds gebruikt om wanddecoratie, braadschalen doen dienst als fruitschalen, kannen als vazen, potten om bloemen in te zetten of mokken als pennenhouders. En natuurlijk zijn er ook de nieuwe ontwerpen die de ambachtslieden creëren met de traditionele techniek voor hedendaagse toepassingen, zoals lampen.


 

Imagen
Imagen - Producto Canario - Cerámica - 09
Imagen - Producto Canario - Cerámica - 09