In de loop van de geschiedenis is de Canarische palmboom gebruikt als grondstof voor de vervaardiging van allerlei voorwerpen voor dagelijks gebruik: manden, hoeden en tassen maar ook bezems, lampen en flessenrekken. De kunst van het mandenvlechten is diep geworteld op de Canarische Eilanden en is door de ambachtslieden van generatie op generatie overgeleverd.
De palmboom, oorsprong van het mandenvlechtwerk op de Canarische Eilanden
De bladeren van de Canarische palmboom zijn de grondstof voor de meeste ambachtslieden van de archipel. De 'pírgano', de naam waarmee de eilandbewoners de centrale stengel van het blad aanduiden, speelt een hoofdrol in de Canarische mandenmakerij. Hieruit groeien de palmharten waarmee voorwerpen zoals hoeden en kaasvormen, de 'empleitas', worden gemaakt.
De centrale stengel werd ook gebruikt als stok om het vee te leiden, en in Canarische huizen als bezemsteel. Maar de creativiteit en vaardigheid van de meester-ambachtslieden hebben er ook voor gezorgd dat het een essentieel element is geworden in de creatie van manden en decoratieve voorwerpen.
Het ambachtelijke werkproces
De meester-ambachtslieden maken hun producten van palmbladeren die ze verzamelen of kopen in de palmbossen van de Canarische Eilanden. Daarvoor moeten ze wachten op het seizoen van het jaar wanneer de bladeren groen en soepel zijn.
Een van de eerste stappen is de palmbladeren in de zon te laten drogen en ze vervolgens van de palmharten te ontdoen. Het is belangrijk dat tijdens dit proces de schil van de stengel niet wordt verwijderd, omdat deze het eindproduct steviger maakt. Om het vlechten met de hand te vergemakkelijken, worden de stengels in water geweekt. Bij manden beginnen de ambachtslieden te werken vanaf de bodem en door het maken van de wanden geven ze de manden hun uiteindelijke vorm.
De traditionele artikelen van het palmvlechtwerk
Gezien de grote verscheidenheid aan producten die van de bladeren van de Canarische palmboom kunnen worden gemaakt, specialiseert elke ambachtsman zich in één bepaald product, waardoor dit een persoonlijk tintje krijgt.
De meeste manden werden gewoonlijk gebruikt om levensmiddelen of andere voorwerpen te verplaatsen. Zo was het gebruikelijk om versgebakken brood in manden te bewaren, druiven tijdens het plukken in manden te vervoeren of er vis op te leggen na een lange dag op zee. Tegenwoordig vinden we allerlei voorwerpen die van Canarische palmbladeren zijn gemaakt, zoals bloempotten of zelfs vergietjes voor de populaire in de schil gekookte 'papas arrugadas'.
De hoed van La Graciosa
Een van de belangrijkste voorwerpen is de traditionele hoed van het eiland La Graciosa, ook wel 'sombrera' genoemd. Deze wordt meestal met de hand gemaakt door de 'sombrereras', de handwerksters van het eiland die het vak van hun moeders of grootmoeders hebben geleerd. Een zeer authentiek product, met zorg gemaakt, dat ook zeer praktisch is als bescherming tegen de zon.
Mode- en decoratieve accessoires met een Canarisch karakter
Naast de klassieke functie van het mandenvlechten worden in de traditionele werkplaatsen ook mode- en decoratieve accessoires vervaardigd met een uitgesproken Canarisch karakter. Naast de traditionele 'sombreras gracioseras' kunnen we er ook tassen, lampen, tapijten en andere voorwerpen vinden die de charme van het handgemaakte product behouden.